در شرایطی که برخی محافل غربی تلاش دارند ایران را در آستانه دور جدید مذاکرات غیرمستقیم با آمریکا، منزوی و تحت فشار نشان دهند، دیپلماسی فعال و هدفمند جمهوری اسلامی ایران بار دیگر چهره واقعی معادلات منطقهای را بر هم زد. صبح امروز، سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، در چارچوب دیپلماسی هوشمند و در راستای سیاست همگرایی منطقهای سر راه رفتن به دوحه، عازم ریاض شد تا با مقامات ارشد سعودی گفتوگو کند. این سفر کوتاه و چند ساعته البته از دید ناظران سیاسی پنهان نمانده و بسیاری آن را مهم ارزیابی می کنند. اقدام مذکور، درست در آستانه دور چهارم مذاکرات تهران و واشنگتن در عمان، انجام شده و بهروشنی حاکی از عزم ایران برای تنظیمگری منطقهای و هماهنگی با بازیگران مؤثر خلیج فارس است. در جریان این سفر، عراقچی با فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی دیدار کرد و پس از آن، راهی دوحه شد تا با شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، نخستوزیر و وزیر خارجه قطر، رایزنی کند. عراقچی پیش از این نیز، برای رایزنی با روسیه و چین به مسکو و پکن سفر کرده و با مقامات ارشد این کشورها مشورتهایی صورت داده بود. همچنین تماسهای مستمر با همتایان آسیایی، اروپایی و نیز رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، مکمل این دیپلماسی چندجانبه بوده است.
واقعیت این است که با ورود مذاکرات به مرحله حساس و ورود به جزئیات، ضرورت شفافسازی و اطلاعرسانی به کشورهای دوست و همسو با ایران، دوچندان شده است. نقشه راه ایران، مبتنی بر کاهش تنش و تأمین امنیت جمعی منطقهای است. برخلاف سناریوهای آمریکایی و طرحهای ناتمام عبریـعربی، که همواره بر بیثباتسازی منطقه تمرکز داشتهاند، تهران به دنبال سازوکارهای بومی برای آرامسازی منطقه است. سفر اخیر وزیر امور خارجه به ریاض و دوحه بخشی از پازل راهبردی جمهوری اسلامی برای تقویت محور همگرایی منطقهای و مقابله با پروژه ایرانهراسی رسانههای غربیـعربی است. تهران با شفافیت، عزت و منطق، به تبیین مواضع خود پرداخته و همپیمانان خود را در جریان دقیقترین جزئیات قرار میدهد. در نهایت، آنچه از مجموع این تحرکات برداشت میشود پختگی دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران و فهم دقیق دستگاه سیاست خارجی از تحولات منطقهای و بینالمللی است؛ درسی که هنوز بسیاری از تحلیلگران غربی از آن غافلاند.
عراقچی با پیام شفاف ایران، معادلات خلیج فارس را بازتعریف کرد
اصغر زارعی کارشناس مسائل غرب آسیا در گفت و گو با قدس، با اشاره به اهمیت به سفر مهم سید عباس عراقچی وزیر خارجه کشورمان به ریاض و دوحه، گفت: رایزنیهای مؤثری در سطح عالی با مقامات سعودی، از جمله فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، در ریاض انجام شد که نشاندهنده اراده دو طرف برای گسترش مناسبات دوجانبه و منطقهای است. یکی دیگر از محورهای مهم این سفر، حضور عراقچی در نشست دوستی منطقهای در عربستان بود این نشست، فضایی مناسب برای تبادل نظر درباره تحولات منطقهای از جمله سفر دونالد ترامپ به سه کشور عربی روند مذاکرات هستهای ایران و سایر موضوعات راهبردی و مشترک منطقهای فراهم کرد.
وی با تأکید بر نقش انتقال دیدگاههای ایران به کشورهای منطقه، تصریح کرد: یکی از اهداف اصلی این سفر، انتقال مواضع شفاف جمهوری اسلامی ایران به مقامات سعودی و بالعکس، امکان انتقال این مواضع از سوی سعودیها به طرف آمریکایی است. این روند نشاندهنده نقش فعال ایران در تنظیم فضای سیاسی منطقه پیش از مذاکرات حیاتی است. زارعی با اشاره به بهبود روابط تهران و ریاض در طی ماههای گذشته، افزود: در هفتههای اخیر، شاهد روندی مثبت در روابط دو کشور بودهایم. سعودیها نیز نشان دادهاند که مایل به بازتعریف مناسبات خود با جمهوری اسلامی ایران هستند و همین مسئله، زمینه را برای همکاریهای دوجانبه و منطقهای بیشتر فراهم کرده است.
پیام واحد منطقهای علیه سیاستهای افراطی آمریکا
این کارشناس غرب آسیا، همچنین همزمانی سفر وزیر امور خارجه کشورمان با سفر ترامپ در عربستان را دارای پیامهای راهبردی دانست و گفت: نزدیکسازی دیدگاههای مقامات ایران، عربستان و سایر کشورهای منطقه، میتواند در برابر رویکردهای افراطی و یکجانبهگرایانه آمریکا صدای واحدی ایجاد کند. این وحدت نظر، بهویژه در خصوص سیاستهای دولت ترامپ، میتواند بر فضای مذاکرات و رفتارهای بعدی آمریکا تأثیرگذار باشد. زارعی با اشاره به دیدگاههای مطرحشده از سوی مقامات آمریکایی مانند مارکو روبیو و ویتکاف، اظهار کرد: مباحث مطرحشده از سوی این افراد، نشان از ادامه رویکرد خصمانه آمریکا در قبال ایران دارد. در این میان، سفر عراقچی و رایزنیهای منطقهای او میتواند توازنی در انتقال واقعبینانه دیدگاههای ایران به طرفهای منطقهای ایجاد کرده و بستر مناسبی برای مذاکرات آینده در عمان فراهم آورد.
وی در بخش دیگری از این گفتوگو با اشاره به تحولات اخیر در منطقه، خاطرنشان کرد: سفرهای منطقهای وزیر امور خارجه کشورمان، صرفاً به مسائل دوجانبه محدود نیست، بلکه موضوعاتی نظیر بحران غزه، تجاوزات صهیونیستها به یمن، و تحرکات شبهقاره هند میان دهلی و اسلامآباد نیز در این رایزنیها مورد توجه قرار دارد.
زارعی با اشاره به تلاش برخی کشورهای عربی برای تحریف نام تاریخی خلیج فارس و همزمانی آن با سفر ترامپ، افزود: آنچه ترامپ و برخی دولتهای همپیمانش مطرح کردهاند که با موجی از مخالفت در آمریکا و حتی کنگره روبهرو شده و باعث شکلگیری جریانی معترض در اندیشکدههای این کشور شده است. از سوی دیگر، اصرار برخی کشورهای عربی بر بهکارگیری واژه مجعول، موجب انسجام بیشتر میان ایرانیان در داخل و خارج کشور شده است.
این کارشناس مسائل منطقه تصریح کرد: سازمان ملل متحد، نهادهای بینالمللی و مراکز جغرافیایی معتبر جهان، بارها بر نام تاریخی خلیج فارس تأکید کردهاند و این موضوع، خود نقطه قوتی برای ایران در مبارزه با پروژههای تحریف تاریخی استو البته که سفر عراقچی برای هشدار به واشنگتن و ریاض درباره این موضوع حاوی اهمیت است.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به روابط خوبی که در طی چند ماه گذشته بین تهران و ریاض شکل گرفته، همچنین گفت: همکاری های طرفین اصلی ترین موضوعاتی است که در این دیدارها مطرح خواهد شد در طی هفته های اخیر و یک روند رو به جلو سعی کرده نوع روابط خود با جمهوری اسلامی ایران تغییرات اساسی را ایجاد کند وروابط دو جانبه در سطح خوبی در حال گسترش است . زارعی معتقد است: نزدیک سازی مقامات ایران وعربستان و کشورهای منطقه به طرف های آمریکایی با توجه به دیدگاه های ترامپ که درباره مسائل منطقه نزدیک سازی می تواند یک صدای واحدی نسبت به سیاست های افراطی و یک سویه آمریکا در منطقه تاثیر داشته باشد .
خبرنگار: سیدحسین حسینی
نظر شما